inloggen / registreer

Jurisprudentie

AA9696

Datum uitspraak2001-01-26
RechtsgebiedCiviel overig
Soort ProcedureCassatie
Instantie naamHoge Raad
ZaaknummersC99/114HR
Statusgepubliceerd

Conclusie anoniem

Rolnummer C99/114 HR Mr. Bakels Zitting 3 november 2000 Conclusie inzake Onderlinge verzekering Maatschappij ZLM U.A. t e g e n [Verweerder] Edelhoogachtbaar college, 1. Feiten en procesverloop 1.1 Het gaat in deze verzekeringszaak kort gezegd om de vragen (a) of het hof een beroep van de verzekeraar op een beding, dat "schade, veroorzaakt met opzet of goedvinden van een verzekerde" niet voor vergoeding in aanmerking komt, op goede en begrijpelijke gronden heeft weerlegd; (b) of het dusdoende de devolutieve werking van het appèl in het oog heeft gehouden en (c) of het een door de verzekerde gevorderde schadepost met een begrijpelijke motivering toewijsbaar heeft geacht. 1.2 In cassatie kan worden uitgegaan van het volgende. (a) [Verweerder] heeft zijn landbouwtractor verzekerd bij ZLM tegen onder meer het risico van brand. Van de verzekeringsovereenkomst maakte deel uit een Reglement Landbouwwerk-tuigenverzekering. Art. 5 daarvan (hierna ook: de uitsluitingclausule) bepaalt onder meer: "Van de verzekering is uitgesloten schade: a. veroorzaakt met opzet of goedvinden van een verzekerde; (...)." Voorts bepaalt art. 6 van het Reglement (verplichtingen van de verzekerde) onder meer - samengevat weergegeven - dat een verzekerde binnen drie maal 24 uur een schadeveroorzakende gebeurtenis moet melden aan de verzekeraar, haar alle gegevens moet verstrekken en zijn volle medewerking aan de afwikkeling van de schade dient te verlenen. (b) Op 7 augustus 1995 hebben [verweerder] en zijn zoon om 14.00 uur op hun erf een stapel hout en stro in brand gestoken. Op een afstand van 17-20 meter stond op dat erf een schuur met een dak dat gedeeltelijk uit riet en gedeeltelijk uit asbestplaten bestond. Het was die zomer tot dan toe zeer zonnig geweest en had nauwelijks geregend. (c) Tussen 14.30 en 14.45 uur bleek de schuur in lichterlaaie te staan. Daarin stond een tractor, die door de brand is verwoest. De schade-expert van ZLM heeft de daardoor veroorzaakte schade geraamd op f 106.000,-. (d) [Verweerder] heeft aanvankelijk in overleg met zijn zoon een onjuiste verklaring afgelegd over hetgeen zich die middag op zijn erf had voorgedaan. (e) [Verweerder] heeft ZLM aangesproken tot vergoeding van deze schade. Laatstgenoemde heeft dit geweigerd.(1) 1.3 Tegen deze achtergrond heeft [verweerder] de onderhavige procedure aanhangig gemaakt bij de rechtbank Middelburg. Hij vorderde, kort gezegd, dat de rechtbank ZLM zou veroordelen aan hem een bedrag van f 130.462,- te voldoen met rente en kosten. 1.4 ZLM voerde verweer en concludeerde tot afwijzing van de vordering. Zij voerde daartoe met name aan: (a) De schade is veroorzaakt door opzet, althans met goedvinden van [verweerder]. (b) [Verweerder] heeft onvoldoende medewerking verleend bij het verstrekken van ter zake dienende gegevens aan ZLM, althans een onjuiste opgave van de schadeoorzaak gedaan, althans bijzonderheden met betrekking tot de schade verzwegen. (c) [Verweerder] heeft niet voldaan aan zijn bereddingsplicht, bedoeld in art. 283 K. (d) [Verweerder] heeft merkelijke schuld aan zijn schade in de zin van art. 294 K. 1.5 Na voortgezet debat heeft de rechtbank bij vonnis van 26 februari 1997 de vordering afgewezen. Zij overwoog daartoe, kort gezegd, als volgt. - De verweren (b) en (c) van ZLM kunnen geen doel treffen. Zelfs al zouden de daarin bedoelde verwijten feitelijk juist zijn, dan nog leidt dit niet tot verval van het recht op een uitkering. - De uitsluitingsclausule staat niet eraan in de weg dat ZLM zich beroept op merkelijke schuld van [verweerder] aan zijn schade. - In de bijzondere omstandigheden van het gegeven geval moet worden aangenomen dat [verweerder] niet alleen het verwijt van merkelijke schuld in de zojuist bedoelde zin treft, maar dat hij de brand zelfs opzettelijk heeft veroorzaakt. 1.6 [Verweerder] is tegen dit vonnis in hoger beroep gegaan bij het hof Den Haag. Hij voerde daartoe drie grieven aan. Met grief I betoogde hij dat de rechtbank ten onrechte heeft beslist dat het ZLM vrijstond zich op merkelijke schuld van hem, [verweerder] te beroepen; met grief II voerde hij aan dat de rechtbank ten onrechte heeft beslist dat de schade door zijn merkelijke schuld - ja zelfs opzettelijk - is veroorzaakt; grief III strekte ertoe het geschil in volle omvang aan het hof voor te leggen. 1.7 Na voortgezet debat tussen partijen en pleidooi, heeft het hof op 15 december 1998 een tussenarrest gewezen, waarin het de zaak naar de rol verwees. In zijn arrest heeft het hof, kort gezegd, het volgende overwogen. (a) Aangenomen moet worden dat het afbranden van de schuur met daarin de tractor is veroorzaakt doordat vonken van het door [verweerder] aangestoken vuur zijn overgeslagen naar het dak van de schuur. In de gegeven omstandigheden was de handelwijze van [verweerder] dermate onvoorzichtig, dat hij merkelijke schuld heeft aan het ontstaan van de daardoor veroorzaakte schade (rov. 3-10). (b) ZLM kan echter slechts dan met succes een beroep doen op de uitsluitingsclausule als [verweerder] een op het veroorzaken van de schade gerichte wil/oogmerk heeft gehad of als hij ermee instemde en zich dus ook ervan bewust was dat de schade uit zijn handelwijze zou (kunnen) voortvloeien (rov. 12). (c) Gesteld noch gebleken is dat [verweerder] het zojuist bedoelde oogmerk heeft gehad: "[Verweerder] heeft niet de schuur, maar een circa 20 meter verder gelegen stapel hout en stro in brand gestoken. Door dat in de gegeven omstandigheden te doen, heeft hij zeer onzorgvuldig gehandeld en daaraan treft hem ook een verwijt, maar dat impliceert niet dat hij een oogmerk of bewustheid als bedoeld heeft gehad. Ook het - vaststaande - feit dat [verweerder] na de brand onjuiste mededelingen over zijn handelwijze heeft gedaan en/of het eventueel - door [verweerder] betwiste - niet rooskleurig geweest zijn van zijn financiële situatie leveren, ook wanneer men alle overige, hiervoor vermelde en overigens nog gestelde feiten en omstandigheden daarbij betrekt en een en ander in onderling verband en samenhang beziet, naar het oordeel van het hof onvoldoende aanwijzing en in elk geval geen bewijs op voor het ten tijde van zijn handelwijze bestaan hebben van een oogmerk of bewustzijn als hiervoor bedoeld." (rov. 13) (d) Anders dan de rechtbank heeft geoordeeld, staat art. 5 van het Reglement wel degelijk in de weg aan een beroep door ZLM op merkelijke schuld van [verweerder] aan zijn schade (rov. 14 -17). (e) De grieven I en II - de laatste voorzover deze is gericht tegen het oordeel van de rechtbank dat sprake is geweest van opzet - zijn dus gegrond. (f) Geen grief is gericht tegen de verwerping door de rechtbank van het beroep van ZLM op schending van de in art. 6 van het Reglement bedoelde informatie- en medewer-kingsverplichting en van haar beroep op schending door [verweerder] van zijn bereddingsplicht (rov. 19). (g) [Verweerder] heeft in elk geval recht op vergoeding van een bedrag van f 106.000,- ter zake van de schade aan zijn tractor: "ZLM heeft immers erkend dat de door haar voor de schadevaststelling ingeschakelde schade-expert die schade op dat bedrag heeft vastgesteld, zodat het hof niet vermag in te zien, waarom [verweerder] die schade nog zou dienen te specificeren en met bewijsstukken te staven, zoals ZLM bij dupliek nog opmerkt." (rov. 20) 1.8 Tegen dit arrest heeft ZLM tijdig cassatieberoep ingesteld.(2) Zij droeg daartoe één middel voor, dat uit drie onderdelen bestaat. [Verweerder] heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep. Beide partijen hebben hun onderscheiden standpunten vervolgens schriftelijk doen toelichten. 2. Bespreking van het middel 2.1 Onderdeel 1 is gericht tegen de onder 1.7(c) geciteerde rov. 13 van het hof. ZLM aanvaardt de onder 1.7(b) samengevat weergegeven uitleg die het hof toekent aan de uitsluiting van "schade, veroorzaakt met opzet of goedvinden van een verzekerde". Zij accepteert ook het oordeel dat de onderhavige uitsluitingsclausule impliceert dat zij als verzekeraar geen beroep kan doen op art. 294 K (merkelijke schuld van de verzekerde aan zijn schade) en eens temeer niet op art. 276 K (eigen schuld van de verzekerde).(3) Zij betoogt echter dat het hof zich ten onrechte ertoe heeft beperkt het verwijt te bespreken dat ZLM aan [verweerder] heeft gemaakt terzake van het ontstaan van de brand in de schuur. Aldus heeft het hof verzuimd mede het verwijt te beoordelen dat [verweerder] niet adequaat heeft gereageerd op de brand, toen deze eenmaal was ontstaan. ZLM wijst daartoe op een viertal passages in de stukken, waarin zij dit verwijt heeft geformuleerd. Zou het hof hebben bedoeld dat de uitsluitingclausule alleen op het ontstaan van de brand zelf ziet, dan is het uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting. Zou het dienaangaande een bredere - en juiste - opvatting hebben gehad, dan heeft het zijn oordeel onvoldoende gemotiveerd, aldus nog steeds het onderdeel. 2.2 Het verwijt dat de verzekerde zelf schuld heeft aan zijn schade (in een mate zoals nader bepaald door de wet, meer in het bijzonder de artikelen 276 en 294 K, en de concrete verzekeringsovereenkomst) leidt - indien gegrond - tot verval van de aanspraak op vergoeding van die schade door de verzekeraar. Het verwijt dat de verzekerde is tekortgeschoten in de nakoming van zijn bereddingsplicht, bedoeld in art. 283 K, leidt daarentegen - als het terecht is gemaakt - tot de slotsom dat de verzekerde in zoverre toerekenbaar is tekortgeschoten tegenover de verzekeraar. Het verplicht de verzekerde de daardoor veroorzaakte schade in zoverre voor eigen rekening te nemen. 2.3 Deze beide rechtsfiguren, hoezeer op zichzelf ook verschillend, kunnen in toepasselijkheid samenlopen.(4) Nalatigheid van de verzekerde in de beperking van de schadelijke gevolgen van een brand kan onder omstandigheden worden gekwalificeerd als een tekortschieten in diens bereddingsplicht. Dit verwijt kan ook meebrengen dat de verzekerde zozeer is tekortgeschoten in de van hem te verwachten zorg ter voorkoming van schade, dat zijn recht op vergoeding daarvan door de verzekeraar, vervalt. 2.4 In de onderhavige procedure heeft ZLM deze beide paarden bereden.(5) In zijn arrest heeft het hof, blijkens het onder 1.7(c) aangehaalde citaat, het verwijt van eigen schuld - zoals nader gemodelleerd door de onderhavige uitsluitingsclausule - echter slechts besproken ten aanzien van het gedrag van [verweerder] dat tot de brand heeft geleid. Dusdoende heeft het hof inderdaad, zoals het onderdeel stelt, hetzij blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, hetzij zijn arrest onvoldoende gemotiveerd, dit laatste tenzij die motivering is gelegen in de volgende, nu nogmaals te citeren passage(6): "(...) ook wanneer men alle overige, hiervoor vermelde en overigens nog gestelde feiten en omstandigheden daarbij betrekt en een en ander in onderling verband en samenhang beziet (...)" (rov. 13). 2.5 Ik zou dit echter niet willen aannemen omdat de geciteerde passage door zijn algemeenheid nietszeggend is en daarom geen inzicht geeft in de gedachtegang, die daartoe is gevolgd (al aangenomen dat het hof daarmee het hier bedoelde verwijt heeft willen weerleggen, hetgeen ik hoogst onwaarschijnlijk acht). Aldus voldoet het arrest in zoverre niet aan de eis van een behoorlijke rechtspleging, dat aan de partij die in het ongelijk wordt gesteld de daartoe gevolgde gedachtegang wordt uiteengezet en dat de hogere rechter die gedachtegang kan toetsen.(7) 2.6 Ik houd het onderdeel dus voor gegrond en meen dat het bestreden arrest reeds daarom geen stand kan houden. 2.7 Onderdeel 2 is gericht tegen het onder 1.7(f) gegeven oordeel van het hof, dat geen grief is gericht tegen de verwerping door de rechtbank van het beroep van ZLM op schending van de in art. 6 van het Reglement bedoelde informatie- en medewerkingsverplichting en van haar beroep op schending door [verweerder] van zijn bereddingsplicht (rov. 19). Volgens het onderdeel heeft het hof met deze overweging de devolutieve werking van het appèl miskend. 2.8 Incidenteel appèl moet worden ingesteld als geïntimeerde wijziging te zijnen gunste wenst van het dictum van de eerste rechter.(8) Maar ingevolge de devolutieve werking van het appèl is incidenteel beroep niet noodzakelijk in een geval als het onderhavige: "De regel dat een in eerste aanleg verworpen of buiten behandeling gebleven verweer dat in hoger beroep is gehandhaafd, door de appelrechter opnieuw, onderscheidenlijk alsnog moet worden onderzocht, voorzover het hoger beroep de toewijsbaarheid van de vordering opnieuw aan de orde stelt, strekt ter bescherming van de geïntimeerde, die daardoor wordt behoed voor de nadelige gevolgen van het niet instellen van incidenteel beroep zijnerzijds." (9) De appèlrechter, die één of meer van de grieven gegrond acht en van oordeel is dat dit op zichzelf tot vernietiging van de bestreden uitspraak moet leiden, dient dus binnen het door die grieven ontsloten gebied, zowel de stellingen en weren van geïntimeerde te behandelen waaraan de eerste rechter niet is toegekomen als die welke hij heeft verworpen, mits het appèl zich uitstrekt tot de kwestie waarop het verweer betrekking heeft(10) en tenzij het desbetreffende verweer in hoger beroep is prijsgegeven.(11) Geïntimeerde had immers in zoverre geen belang om tegen die beslissingen op te komen, nu hij in eerste instantie in het gelijk is gesteld. De devolutieve werking van het appèl, die in beginsel meebrengt dat het gehele geschil zoals zich in eerste aanleg heeft ontwikkeld, door het instellen van het beroep aan het oordeel van de appèlrechter is onderworpen, maakt het instellen van incidenteel appèl om deze reden overbodig. 2.9 De bestreden overweging van het hof is, tegen deze achtergrond, klaarblijkelijk op de onjuiste rechtsopvatting gebaseerd dat, nu de grieven I en II van [verweerder] doel troffen, de desbetreffende verweren van ZLM slechts aan de orde konden komen als laatstgenoemde tegen de andersluidende beslissingen van de rechtbank (voorwaardelijk) incidenteel appèl had ingesteld. Ook deze vergissing leidt tot vernietiging van het bestreden arrest. 2.10 Onderdeel 3 is gericht tegen rov. 20 van het bestreden arrest, waarin het hof heeft geoordeeld dat [verweerder] in elk geval recht heeft op vergoeding van een bedrag van f 106.000,- ter zake van de schade aan zijn tractor omdat ZLM heeft erkend dat de door haar voor de schadevaststelling ingeschakelde schade-expert die schade op dat bedrag heeft vastgesteld. Het hof kon daarom niet inzien waarom [verweerder] die schade nog zou dienen te specificeren en met bewijsstukken te staven. 2.11 Het onderdeel bestrijdt deze overweging en voert daartoe aan dat het enkele feit dat de verzekeraar ter vaststelling van de schade een expert heeft ingeschakeld, niet (zonder meer) meebrengt dat hij aan het door die expert vastgestelde bedrag is gebonden dan wel het recht heeft verspeeld een van de vaststelling afwijkend standpunt in te nemen. 2.12 Het onderdeel faalt omdat het feitelijke grondslag mist. In het licht van het feit dat [verweerder] het door hem gevorderde bedrag heeft onderbouwd met een beroep op de taxatie van de door ZLM zelf ingeschakelde expert, heeft het hof geoordeeld dat ZLM haar betwisting van dit bedrag onvoldoende heeft gemotiveerd. ZLM heeft immers volstaan met het standpunt(12) dat het aan [verweerder] is om zijn claim nader te specificeren en met bewijsstukken te staven, doch dat hij dit bewijs bij conclusie van repliek niet heeft geleverd. Dat is een andere beslissing dan door het onderdeel wordt bestreden. 3. Conclusie Deze strekt tot vernietiging van het bestreden arrest, met verwijzing van de zaak naar het hof Amsterdam, en tot veroordeling van [verweerder] in de proceskosten. De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden, 1 [Verweerder] heeft ook nog bij een tweetal andere verzekeringsmaatschappijen een brandverzekering afgesloten. Ook deze verzekeraars hebben uitkering geweigerd. [Verweerder] heeft ook die maatschappijen vervolgens in rechte aangesproken tot vergoeding van zijn schade. De rechtbank Den Haag heeft de vordering tegen beide verzekeraars afgewezen en het hof Den Haag heeft deze vonnissen bij arrest van 15 december 1998 bekrachtigd. De A-G Hartkamp heeft op 6 oktober 2000 geconcludeerd tot verwerping van het daartegen door [verweerder] ingestelde cassatieberoep (nrs. C 99/096 en C 99/097). De zojuist genoemde vonnissen, arresten en conclusie behoren in de onderhavige zaak niet tot de processtukken. De conclusie van de A-G is mij ambtshalve bekend; daaraan ontleen ik de zojuist vermelde gegevens. Het verdient m.i. overigens aanbeveling de onderhavige zaak tegelijk te behandelen met het cassatieberoep in de zojuist genoemde zaken, zoals ook het hof heeft gedaan. 2 De cassatiedagvaarding dateert van 12 maart 1999. 3 Evenzo Asser/Clausing/Wansink, 1998, nr. 264. 4 HR 23 oktober 1992, NJ 1992, 814, waarover Asser/Clausing/Wansink, 1998, nrs. 308 en 316 alsook Scheltema/Mijnssen, 1998, nr. 6.18. 5 In haar conclusie van antwoord nr. 5 maakt zij [verweerder] het verwijt dat hij onvoldoende maatregelen heeft genomen om de schade te voorkomen en dat dit (een terzake dienende mate van) eigen schuld aan zijn schade oplevert. In de conclusie van antwoord nr. 7, de conclusie van dupliek nr. 14 en de memorie van antwoord nr. 14 richt zij ditzelfde verwijt tot [verweerder], stellende dat hij dusdoende in zijn bereddingsplicht is tekortgeschoten. 6 Zoals betoogd in de schriftelijke toelichting namens [verweerder], blz. 7. 7 Aldus o.m. - uit vele - HR 10 december 1999, NJ 2000, 4. 8 HR 2 april 1993, NJ 1993, 612 (PAS). 9 HR 10 juni 1988, NJ 1989, 30 (JBMV). In dit arrest oordeelde de Hoge Raad voorts dat, als geïntimeerde eraan twijfelt óf het geschilpunt dat hij opnieuw beoordeeld wenst te zien, door het principaal appel wordt ontsloten, hij voorwaardelijk incidenteel appel mag instellen, zonder dat daaraan een kostenrisico is verbonden. Hierop bouwde voort HR 23 december 1994, NJ 1996, 627 en 628 (WMK). 10 HR 4 mei 1984, NJ 1985, 22. 11 HR 5 juni 1992, NJ 1993, 204 (HJS); in het geciteerde arrest van 1989 gold in zoverre nog de (positieve) eis dat die verweren niet mochten zijn prijsgegeven. Zie hierover onder meer Ras, De grenzen van de rechtsstrijd in hoger beroep in burgerlijke zaken, 1992, nr. 79. 12 Conclusie van dupliek nr. 22.

Uitspraak

26 januari 2001 Eerste Kamer Nr. C99/114HR Hoge Raad der Nederlanden Arrest in de zaak van: ONDERLINGE VERZEKERING MAATSCHAPPIJ ZLM U.A., gevestigd te Goes, EISERES tot cassatie, advocaat: mr. E. van Staden ten Brink, t e g e n [Verweerder], wonende te [woonplaats], VERWEERDER in cassatie, advocaat: voorheen mr. M.J. van Basten Batenburg, thans mr. B.D.W. Martens. 1. Het geding in feitelijke instanties Verweerder in cassatie - verder te noemen: [verweerder] - heeft bij exploit van 24 januari 1996 eiseres tot cassatie - verder te noemen: ZLM - gedagvaard voor de Rechtbank te Middelburg en gevorderd bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, ZLM te veroordelen aan [verweerder] te betalen een bedrag van ƒ 130.462,-- behoudens p.m., te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf 24 januari 1996 tot aan de dag der algehele voldoening. ZLM heeft de vordering bestreden. De Rechtbank heeft bij vonnis van 26 februari 1997 de vordering van [verweerder] afgewezen. Tegen dit vonnis heeft [verweerder] hoger beroep ingesteld bij het Gerechtshof te 's-Gravenhage. Bij tussenarrest van 15 december 1998 heeft het Hof de zaak naar de rol verwezen voor het nemen van een akte door [verweerder] als in zijn arrest vermeld en iedere verdere beslissing aangehouden. Het tussenarrest van het Hof is aan dit arrest gehecht. 2. Het geding in cassatie Tegen het tussenarrest van het Hof heeft ZLM beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit. [Verweerder] heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep. De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten. De conclusie van de Advocaat-Generaal Bakels strekt tot vernietiging van het bestreden arrest, met verwijzing van de zaak naar het Gerechtshof te Amsterdam, en tot veroordeling van [verweerder] in de proceskosten. De advocaat van [verweerder] heeft bij brief van 17 november 2000 op die conclusie gereageerd. 3. Beoordeling van het middel 3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan. (i) [Verweerder] heeft zijn landbouwtractor, merk Valmet 6400, bij ZLM verzekerd tegen onder meer het risico van verlies door brand. (ii) [Verweerder] heeft samen met zijn zoon op 7 augustus 1995 op zijn erf een stapel afvalhout en stro in brand gestoken. Door van die stapel wegwaaiende vonken en vuurdeeltjes is een met riet gedekte landbouwschuur van [verweerder], die op een afstand van 17 meter, althans van ca. 20 meter, van de brandstapel stond, in brand geraakt. Als gevolg daarvan is de in (i) genoemde tractor, die in deze schuur stond, geheel door brand verwoest. De schade-expert van ZLM heeft de schade geraamd op ƒ 106.000,--. (iii) Van de verzekeringsovereenkomst tussen partijen maakt deel uit het Reglement Landbouwwerktuigenverzekering. In art. 5 daarvan is onder meer bepaald dat van de verzekering is uitgesloten schade veroorzaakt met opzet of goedvinden van een verzekerde. In art. 6 is onder meer bepaald dat een verzekerde binnen 3 x 24 uur de schadeveroorzakende gebeurtenis moet melden door middel van een door hem ondertekend schade-aangifteformulier en alle gegevens moet verstrekken. Hij moet aan ZLM zijn volle medewerking verlenen. (iv) ZLM heeft uitkering van de schadepenningen geweigerd op vier gronden, namelijk: a. de schade is veroorzaakt door opzet, althans met goedvinden van [verweerder]; b. [verweerder] heeft onvoldoende medewerking verleend bij het verstrekken van gegevens aan ZLM, nodig ter beoordeling van het recht op uitkering, althans heeft hij een onjuiste en onwaarachtige opgave van de schade-oorzaken gedaan, althans bijzonderheden met betrekking tot de schade verzwegen; c. [verweerder] heeft niet voldaan aan zijn bereddingsplicht ex art. 283 K.; d. [verweerder] heeft door zijn handelen minstens "merkelijke schuld" aan het ontstaan van de brand en het ten gevolge daarvan ontstaan van de schade aan de tractor. ZLM beroept zich in dit verband op de artikelen 276 en 294 K. 3.2 [Verweerder] heeft vervolgens de hiervoor onder 1 vermelde vordering ingesteld, strekkende tot het verkrijgen van betaling van hetgeen hem op grond van de verzekeringsovereenkomst toekomt ter zake van het verlies van de tractor, en van vergoeding van de schade die volgens [verweerder] is ontstaan door de weigerachtige houding van ZLM. De Rechtbank heeft de vordering afgewezen. Zij heeft daartoe, voorzover in cassatie van belang en samengevat weergegeven, het volgende overwogen. (1) Het beroep op de hiervoor in 3.1 onder (iv) sub b en c vermelde weigeringsgronden moet worden verworpen. (2) Het betoog van [verweerder], dat ZLM geen beroep op merkelijke schuld als geregeld in art. 294 K. toekomt (weigeringsgrond d) omdat zij alleen opzet nadrukkelijk als uitsluitingsgrond in de overeenkomst heeft opgenomen, gaat niet op. (3) De brand in de schuur is door het handelen van [verweerder] ontstaan. Dit handelen levert niet slechts merkelijke schuld van hem op, maar zelfs opzet. Uit alle feiten en omstandigheden in onderlinge samenhang bezien volgt dat voor [verweerder] op zijn minst voorzienbaar moet zijn geweest dat ten gevolge van zijn brandstichting op de stookplaats ook de schuur waarin de tractor stond, in brand zou raken. ZLM heeft dan ook terecht geweigerd de schadepenningen uit te keren. 3.3 In het door [verweerder] ingestelde hoger beroep heeft het Hof een tussenarrest gewezen. Hierin heeft het Hof, voorzover in cassatie van belang en samengevat weergegeven, de volgende oordelen en beslissing gegeven: (1) De onder de omstandigheden van het geval, zoals door het Hof nader vastgesteld in rov. 3-7, aangestoken brandstapel leverde een groot en voor een met normale voorzichtigheid handelende verzekerde kenbaar brandgevaar op voor de met riet gedekte schuur. Dit risico heeft zich daadwerkelijk verwezenlijkt. Het Hof gaat, evenals de Rechtbank, ervan uit dat de brand door voormelde handelwijze van [verweerder] is veroorzaakt. (2) Die handelwijze - het zonder enige voorzorgsmaatregelen, na een ruime periode van hitte en droogte en op een korte afstand van een met riet gedekte schuur, c.q. bij een sterke, overwegend in de richting van de schuur staande, wind stoken van een behoorlijk vuur van afvalhout en stro - was dermate onvoorzichtig, dermate afwijkend van hetgeen van een met normale voorzichtigheid handelende verzekerde mocht worden verwacht en dermate gespeend van zorg ter voorkoming van schade, dat [verweerder] merkelijke schuld aan het ontstaan van de brand heeft gehad. (3) In genen dele is echter komen vast te staan dat de brand en/of de daaruit voortgevloeide schade met opzet of goedvinden van [verweerder] is veroorzaakt, althans niet in de zin, waarin dat begrip kennelijk wordt gebezigd in art. 5 van het Reglement, waarin de verzekeringsvoorwaarden zijn vervat. (4) Anders dan de Rechtbank is het Hof voorts van oordeel dat art. 5 van het Reglement wel degelijk in de weg staat aan een beroep op merkelijke schuld die niet tevens "opzet of goedvinden" als daar bedoeld oplevert. (5) Nu tegen de verwerping door de Rechtbank van het beroep van ZLM op schending van de in art. 6 van het Reglement genoemde informatie- en medewerkingsverplichtingen en van het beroep op schending van de bereddingsplicht geen grief is gericht, behoeft het Hof aan deze weren geen nadere aandacht te besteden. (6) De gegrondbevinding van de tegen de hiervoor in 3.2 onder (2) en (3) weergegeven oordelen van de Rechtbank gerichte grieven brengt mee dat [verweerder] in elk geval recht heeft op vergoeding van schade die door de verzekering is gedekt, te weten een bedrag van ƒ 106.000,-- ter zake van de schade aan de landbouwtractor. ZLM heeft immers erkend dat de door haar voor de schadevaststelling ingeschakelde schade-expert die schade op dat bedrag heeft vastgesteld, zodat het Hof niet vermag in te zien, waarom [verweerder] die schade nog zou dienen te specificeren en met bewijsstukken te staven, zoals ZLM bij dupliek nog opmerkt. (7) Ter zake van de overige door [verweerder] gevorderde bedragen heeft het Hof behoefte aan nadere inlichtingen van partijen, tot welk doel het Hof de zaak naar de rol verwijst voor het nemen van een akte door [verweerder] en een antwoordakte door ZLM. 3.4 Onderdeel 1 klaagt dat het Hof zijn in 3.3 onder (3) weergegeven oordeel onvoldoende heeft gemotiveerd, aangezien het dit oordeel uitsluitend heeft gebaseerd op de omstandigheden waaronder [verweerder] het vuur van afvalhout en stro heeft gestookt, en geen aandacht heeft besteed aan de stellingen van ZLM betreffende het optreden van [verweerder] nadat het rieten dak van de schuur had vlamgevat. Deze klacht is gegrond. Zonder nadere, door het Hof niet gegeven, motivering is niet begrijpelijk, op welke gronden het Hof geoordeeld heeft dat uit de bedoelde stellingen niet kan volgen dat de schade aan de tractor, hetzij geheel hetzij ten dele, veroorzaakt is door opzet of goedvinden van [verweerder]. 3.5 Onderdeel 2 klaagt dat 's Hofs hiervoor in 3.3 onder (5) weergegeven oordeel blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting. Deze klacht is gegrond. Door het door [verweerder] ingestelde hoger beroep was de vraag van de toewijsbaarheid van diens vordering opnieuw aan de orde gesteld en aan het oordeel van de appelrechter onderworpen. Bij de beantwoording van deze vraag had het Hof te letten op alle door ZLM in eerste aanleg gevoerde en in hoger beroep niet prijsgegeven verweren die door de Rechtbank waren verworpen of buiten behandeling gelaten. Daartoe was het niet nodig dat ZLM incidenteel hoger beroep instelde en grieven richtte tegen de oordelen van de Rechtbank. 3.6 Onderdeel 3 is gericht tegen het hiervoor in 3.3 onder (6) weergegeven oordeel van het Hof. Anders dan in het onderdeel wordt aangenomen, houdt dit oordeel slechts in dat de schade ter zake van het verlies van de landbouwtractor op ƒ 106.000,-- moet worden gesteld nu ZLM heeft erkend dat de door haar voor de schadevaststelling inschakelde schade-expert die schade op dat bedrag heeft vastgesteld, en dat in het licht daarvan [verweerder] die schade niet nader hoeft te specificeren en met bewijsstukken te staven. Dit oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk, nu ZLM de juistheid van deze schadevaststelling niet gemotiveerd heeft betwist. Het onderdeel is derhalve tevergeefs voorgesteld. 4. Beslissing De Hoge Raad: vernietigt het arrest van het Gerechtshof te 's-Gravenhage van 15 december 1998; verwijst het geding naar het Gerechtshof te Amsterdam ter verdere behandeling en beslissing; veroordeelt [verweerder] in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van ZLM begroot op ƒ 2.842,99 aan verschotten en ƒ 3.500,-- voor salaris. Dit arrest is gewezen door de vice-president F.H.J. Mijnssen als voorzitter en de raadsheren C.H.M. Jansen, J.B. Fleers, O. de Savornin Lohman en A. Hammerstein, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer W.H. Heemskerk op 26 januari 2001.